Nuachtlitir 36 – Focail Ilchiallacha

Aoine Shona, a aistritheoirí! Fáilte ar ais chuig Nuachtlitir na hAoine le STAR. Inniu, díreoimid ar fhocail ilchiallacha a bhíonn orainn a bheith ag faire amach dóibh agus muid ag aistriú. Is as Cruinneas le hAntain Mac Lochlainn atá na samplaí seo thíos. Is léitheoireacht riachtanach d’aistritheoirí é an leabhar sin.

1. Commitment

Cuireann commitment mearbhall ar aistritheoirí go minic. Ní mór dealú a dhéanamh idir na cialla gaolmhara seo:

A promise (gealltanas)

An obligation (dualgas, ceangaltas)

Dedication to an aim (tiomantas, dúthracht)

2. Réasúnach/réasúnaíocht/réasúnta

Bíonn sé deacair idirdhealú a dhéanamh idir ‘réasúnta’ agus ‘réasúnach’. Is é atá i gceist le ‘réasúnach’ ná using reason, rational. Tá an abairt seo a leanas go hiomlán cruinn, mar sin:

‘Féadfar an t-iarratas pleanála a iniúchadh, nó a cheannach ar tháille nach mó ná an costas réasúnach a bhainfidh le cóip a dhéanamh.’

Bheadh sé níos fearr, mar sin, ‘réasúnta’ a úsáid i gcás daoine, mar shampla:

‘Is daoine réasúnta iad na múinteoirí.’

Is téarma fealsúnachta é ‘réasúnaíoch’ a chiallaíonn rationalistic.

3. Eispéireas/Taithí

Tá dhá chiall leis an bhfocal experience sa Bhéarla – experience ar obair nó ar mhodh maireachtála, nó rud a bhrath nó blaiseadh de rud, mar a thugann Mac Lochlainn air. Ní mór an difríocht sin a thabhairt slán agus muid ag aistriú ó Bhéarla go Gaeilge.

‘B’eispéireas é a d’athraigh mo shaol.’

ACH

‘Íocfar tuarastal de réir na taithí.’

Comhshaol/Imshaol/Timpeallacht

Cuireann Mac Lochlainn in iúl go n-úsáidtear ‘timpeallacht’ sa teanga fhoirmiúil chun tagairt a dhéanamh don immediate environment. Mar shampla:

‘Bíonn tionchar ag timpeallacht leanaí ar a bhforbairt.’

Ba cheart ‘comhshaol’ a úsáid agus tú ag déanamh tagairt don éiceolaíocht, mar shampla:

‘Pléadh téamh domhanda agus ceisteanna eile comhshaoil.’

Níl ‘imshaol’ in úsáid a thuilleadh ach ní mór cloí leis i dteidil oifigiúla, mar shampla:

‘Coiste an Churaclaim d’Oideachas Sóisialta, Imshaoil agus Eolaíochta’

Le haghaidh tuilleadh samplaí agus leideanna iontacha eile, aimsigh cóip de Cruinneas le hAntain Mac Lochlainn.